การสืบพันธุ์แบบอาศัยเพศ (Sexual reproduction)

การสืบพันธุ์แบบอาศัยเพศต้องมีการสร้างเซลล์สืบพันธุ์เพศผู้และเซลล์สืบพันธุ์เพศเมียเข้าผสมกันผลที่ได้ก็คือไซโกต (Zygote) การผสมพันธุ์กันของเซลล์สืบพันธุ์เพศผู้ และเซลล์สืบพันธุ์เพศเมียเราเรียกว่าการปฏิสนธิ (fertilization) สิ่งมีชีวิตบางชนิดจะมีทั้งสองเพศในตัวเดียวกันเราเรียกว่าเป็นกระเทย (hermaphrodite) เช่น ไฮดรา พยาธิตัวแบน พลานาเรีย ไส้เดือนดิน บางชนิดจะมีเพศแยกกันในแต่ละตัว เช่น พยาธิตัวกลม อาร์โทรพอต สัวต์มีกระดูกสันหลัง พวกที่มีเพศแยกกันมักจะมีความแตกต่างกันของลักษณะในเพศผู้และเพศเมีย โดยที่เมื่อเราเห็นแล้วเราจะสมามารถบอกได้ว่า ตัวไหนเป็นตัวผู้ตัวไหนเป็นตัวเมีย เช่น ไก่ตัวผู้กับไก่ตัวเมีย กวางตัวผู้กับกวางตัวเมีย เป็นต้น สำหรับในพืชชั้นสูงมักจะมีทั้งสองเพศในตัวเดียวกันเสมอ

1. การสืบพันธุ์แบบใช้เพศของไฮดรา ไฮดราเป็นสัตว์ที่มีเพศทั้งสองเพศในตัวเดียวกัน โดยอันฑะจะสร้างขึ้นที่ผิวของเอพิเดอร์มิสด้านบนของลำตัวไฮดรามีลักษณะเป็นก้อนนูนรูปโดมปลายเป็นปุ่มคล้ายหัวนมและมีการสร้างอสุจิโดยการแบ่งเซลล์แบบไมโอซิสและลดจำนวนโครโมโซมลง อสุจิที่พัฒนาแล้วจะว่ายออกจากรอยแตกของผนังอันฑะ ส่วนรังไข่จะเจริญพัฒนาทางด้านล่างของลำตัวโดยมีการแบ่งเซลล์แบบไมโอซิสและได้เซลล์ไข่เพียงเซลล์เดียวไข่เมื่อเจริญพัฒนาจะทำให้บริเวณนั้นโป่งออก จะเคลื่อนมาอยู่ที่ผิวของรังไข่ ไข่และอสุจิของไฮดราในแต่ละตัวไม่เจริญพร้อมกันจะไม่มีการปฏิสนธิภายในตัวเดียวกันแต่จะเกิดการปฏิสนธิข้ามตัว (cross fertilization) โดยอสุจิออกจากอันฑะแล้วว่ายน้ำเข้าผสมกับไข่โดยไซโกต (zygote) ซึ่งจะแบ่งเซลล์และพัฒนาตัวอ่อนเป็นตัวไฮดราต่อไป ทั้งอันฑะและรังไข่ของไฮดราจะเป็นอวัยวะที่สร้างขึ้นชั่วคราวระหว่างการสืบพันธุ์แบบใช้เพศเท่านั้น และการปฏิสนธิจะเป็นการปฏิสนธินอกตัว (external fertilization) 
2. การสืบพันธุ์แบบใช้เพศของไส้เดือนดิน  ไส้เดือนดินมัก ผสมพันธุ์กันในเวลากลางคืนไส้เดือนเป็นกระเทยคือมีทั้งสองเพศในตัวเดียวกัน แต่จะไม่มีการผสมพันธุ์ภายในตัวเดียวกันจะผสมพันธุ์ข้ามตัวเท่านั้น การผสมพันธุ์โดยไส้เดือนดิน 2 ตัวมาจับคู่กัน โดยใช้ด้านทองแนบกันสลับหัวสลับหางโดยช่องเพศตัวผู้ตัวหนึ่งจะแนบถุงรับอสุจิของอีกตัวหนึ่ง แล้วมีการแลกเปลี่ยนอสุจิกัน การจับคู่ใช้เวลาประมาณ 1 ชั่วโมง เมื่อไส้เดือนแยกออกจากกันประมาณ 2 – 3 วัน จะเกิดเหตุการณ์คือปล้องที่เรียกว่า ไคเทลลัม (clitellum) จะสร้างเมือกและมีการสร้างถุงหุ้มไข่หรือโคคูน (cocoon) ไข่ที่สุกแล้วจะถูกปล่อยเข้าสู่โคคูน เมื่อไส้เดือนตัวนี้เคลื่อนที่ถอยหลัง โคคูนจึงเคลื่อนที่ไปข้างหน้าและเมื่อถึงถุงกับอสุจิที่อยู่ข้างหน้าก็จะรับอสุจิมาแล้วเกิดการปฏิสนธิภายในโคคูนซึ่งถือว่าเป็นการปฏิสนธินอกตัว  เมื่อโคคูนหลุดออกจากตัวไส้เดือนดิน ก็จะเกิดการหดตัวเป็นถุงรูปไข่สีเหลือ ซึ่งภายในมีตัวอ่อนของไส้เดือนพัฒนาอยู่ และใช้เวลาในการพัฒนาประมาณ 8 – 10 สัปดาห์จึงฟักออกเป็นตัว