การสืบพันธุ์ของสิ่งมีชีวิตเซลล์เดียว พืช และสัตว์บางชนิดมีการสืบพันธุ์แบบไม่อาศัยเพศดังนี้
(1) การแบ่งออกเป็นสองส่วน (binary fission)
การแบ่งออกเป็นสองส่วนนี้ ส่วนที่แบ่งได้มักจะมีขนาดเท่ากัน
พบได้ในสิ่งมีชีวิตจำพวกโพรทีสต์เซลล์เดียว การแบ่งนี้แบบนี้ยังแบ่งออกเป็นหลายวิธี คือ
- การแบ่งแบบไม่มีทิศทางแน่นอน (nondirectional binary fission) เช่น การแบ่งเซลล์ของอะมีบา จะไม่สามารถบอกทิศทางอย่างไร
- การแบ่งตามขวางของลำตัว (tranverse binary fission) เช่น การแบ่งเซลล์ของพารามีเชียมโดยนิวเคลียสจะยืดยาวขึ้นตามความยาวของลำตัวแล้วเกิดการคอดเข้าที่ส่วนกลางและขาออกจากกันเป็นพารามีเซียม 2 ตัว
- การแบ่งเซลล์ตามความยาวของลำตัว (longitudinal binary fission) เช่น การบ่งเซลล์ของยูกลีนา โดยเกิดการแบ่งที่ร้องปากเฟลเจลลัมก่อนแล้วค่อยๆ แบ่งตามความยาวของลำตัวลงมาแล้วมีการแบ่งนิวเคลียสในขณะที่ตัวติดกันอยู่ทำให้มองดูเหมือนยูกลีนา 1 ตัว มี 2 หัว ในที่สุดก็จะขาดออกจากกันเป็นยูกลีนาที่สมบูรณ์ 2 ตัวต่อไป
(2) การแตกหน่อ (budding) การแตกหน่อเป็นการสืบพันธุ์ที่พบได้ในสิ่งมีชีวิตหลายชนิด
เช่น ยีสต์ ไฮดรา และพืชชั้นสูง
การแตกหน่อของไฮดราจะเริ่มขึ้นทางด้านข้างตัวไฮดราโดยที่เซลล์บริเวณที่จะแตกเป็นหน่อ
(bud)
จะมีการแบ่งเซลล์แบบไมโทซีสและเพิ่มจำนวนเซลล์ขึ้นเรื่อยๆ
ในที่สุดบริเวณนั้นจะเป็นตุ่มและหน่อเหล่านี้จะหลุดออกจากตัวแม่หรือติดกับตัวแม่ก็ได้
ถ้าหากหน่อนี้ติดอยู่กับตัวแม่ก็ทำให้มองดูเป็นกลุ่มหรือกระจุกของไฮดราขึ้น ในฟองน้ำจะมีการสร้างเจมมูล
(gemmule) โดยภายในเจมมูลจะมีเซลล์จำนวนมากและอยู่ภายในตัวของฟองน้ำ
เมื่อฟองน้ำตายเจมมูลนี้ก็จะหลุดออกเป็นอิสระ
เมื่อพบสภาพเหมาะสมก็เจริญเป็นฟองน้ำได้ใหม่อีก
ในพืชไบรโอไฟต์พวกลิเวอร์เวิร์ทก็มีการสร้างเจมมา (gemma)
ซึ่งมีลักษณะการสร้างคล้ายคลึงกับเจมมูลของฟองน้ำ
(3) การงอกใหม่ (regeneration)
พบได้ในสิ่งมีชีวิตหลายชนิดในสัตว์ชั้นสูงมัก จะไม่มีการงอกใหม่ การงอกใหม่อาจจะเป็นการสืบพันธุ์หรือไม่สืบพันธุ์ก็ได้
เช่น ในกรณีที่หางจิ้งจกขาดออกแล้วต่อมาหางจิ้งจกจะงอกขึ้นมาแทนส่วนที่ขาดหายไป
อย่างนี้ไม่จัดเป็นการสืบพันธุ์ แต่ในกรณีของดาวทะเล เมื่อนำมาตัดออกเป็นสองส่วนให้ผ่านลำตัวที่อยู่ตรงกลาง (disc) จะพบว่าดาวทะเลสามารถที่จะงอกส่วนที่ขาดหายไปไดโดยส่วนที่มี 3 แขน (arm) จะงอกอีก 2 แขนออกมาและส่วนที่มี
2 แขนจะงอกอีก 3 แขน
ออกมาจนเป็นดาวทะเลที่สมบูรณ์ทั้งสิงตัว อย่างนี้จัดเป็นการสืบพันธุ์ได้
สิ่งมีชีวิตที่มีการงอกใหม่ คือ ไฮดรา ดอกไม้ทะเล พลานาเรีย ดาวทะเล เป็นต้น
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น